با این که چهار معیار از ده معیارِ مربوط به ثبت جهانی، آثار طبیعی را دربرمی‌گیرند و ما می‌توانیم هر سال یک اثر طبیعی را برای ثبت در فهرست جهانی معرفی کنیم، تا کنون این کار محقق نشده است و حتا یک اثر طبیعی نیز از ایران در یونسکو به ثبت نرسیده است.
به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی، مدت‌هاست که ثبت جهانی دماوند مطرح شده و چالش‌برانگیز شده است، که این چالش‌ها به موضوعاتی عدیده بازمی‌گردند؛ از علاقه‌ی مسئولان برای ثبت گرفته تا دشواری‌های بسیاری که این کار دارد. کوه دماوند با این که دارای بیست گونه‌ی «اَندُمیک» است و نه‌تنها به‌عنوان یک اثر طبیعی، بلکه در جایگاه بک پدیده‌ی پُراهمیتِ زمین‌شناختی قابلیت ثبت جهانی را داراست، تا کنون به دلایل گوناگون روند ثبت جهانی آن به‌درستی پی‌گیری نشده و به سرانجام نرسیده است.
بر پایه‌ی گزارش‌های «کارگروه کوهستان»، فعالیت معادن پوکه در منطقه، مانع ثبت جهانی دماوند است و برای ثبت شدنِ دماوند در فهرست میراث جهانی یونسکو، تعطیلی و برچیده شدنِ همه‌ی معادنِ واقع در ارتفاع بیش‌از 2200متری الزامی است.
پس از انتشار این اخبار و مطرح شدنِ مشکلاتِ پیش روی ثبت دماوند در میراث طبیعی یونسکو، رییس قوه‌ی قضاییه با دستوری که به رییس کل دادگستری استان مازندران مبنی بر جلوگیری از فعالیتِ معادنِ یادشده داد، رأی مثبت خود را درباره‌ی ثبت جهانی دماوند اعلام کرد.
آیت‌الله صادق آملی لاریجانی، رییس قوه‌ی قضاییه دستور داد رییس کل دادگستری استان مازندران از فعالیت و بهره‌برداریِ غیرمجازِ تمامی معادنِ واقع در ارتفاع بیش‌از 2200متری منطقه‌ی دماوند جلوگیری کند.
اما با گذشت بیش از نُه ماه از صدور دستور رییس قوه‌ی قضاییه، معادن پوکه‌ی این منطقه همچنان سرگرم کارند.
موقعیتِ کوه دماوند در نقشه‌ی استان مازندران
از سویی دیگر، محمدعلی فیاضی، دبیر کمیته‌ی ملی طبیعت‌گردی تأکید دارد که همه‌ی تلاش‌ها برای تحقق این موضوع مهم انجام می‌گیرد و می‌افزاید: «با فرستادن چندین نامه به دفتر کل ثبت آثار تاریخی و فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، خواستار تسریع این امر شده‌ایم.»
فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی و فرهنگی در سازمان میراث فرهنگی نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری میراث فرهنگی، بر در اولویت بودنِ ثبت جهانی دماوند تأکید می‌کند و می‌گوید: «به‌تازگی اقداماتی را در پیش گرفته‌ایم. در واقع، یک رشته فعالیت‌ها در منطقه‌ی دماوند وجود دارد که ممکن است اصالت‌های طبیعی آن را خدشه‌دار کند. با توجه به اهمیت‌هایی که دماوند چه از نظر اسطوره‌ای و چه از نظر تاریخی برای ما دارد، مصمم هستیم دماوند را در فهرست جهانی به ثبت برسانیم.»
او می‌افزاید: «از این رو، باید فعالیت‌های منطقه ضابطه‌مند شود؛ به گونه‌ای که از نظر قوانین یونسکو خطری برای دماوند به شمار نیایند. در این میان، ممکن است برخی از این فعالیت‌ها محدود شوند.»
نظری درباره‌ی حکم رییس قوه‌ی قضاییه مبنی بر برچیده شدنِ معادن پوکه که مانع ثبت جهانی دماوند می‌شود نیز می‌گوید: «سازمان حفاظت محیط زیست در حال پی‌گیری این مورد است. ما مسئول ثبت جهانی دماوند هستیم و سازمان محیط زیست مسئول حفاظت از آن. اگر ما بخواهیم این اثر طبیعی را ثبت کنیم، حتماً با محیط زیست در تعامل کامل هستیم و حفاظت انجام خواهد گرفت.»
مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی و فرهنگی در سازمان میراث فرهنگی درباره‌ی تأخیری که در این کار به وجود آمده، چنین اظهارنظر می‌کند: «علت این تأخیر باید از محیط زیست پرسیده شود. ثبت جهانی دماوند در اولویتِ برتامه‌های ما است و به‌زودی تدوین پرونده را آغاز خواهیم کرد.»
نمای قله‌ی دماوند از بالا (تصویر از ناسا)
به بند کشیده شدنِ ضحاکِ ستمگر در کوه دماوند
(برگرفته از یکی از نسخه‌های شاهنامه)
