یک طراح صنعتی با اعتقاد به این که طراحان صنعتی ایرانی دارند از خوراکِ نیم‌خورده‌ی طراحان خارجی بهره می‌جویند، می‌گوید: بیش‌تر طراحان ایرانی چیزهایی را طراحی می‌کنند که پیش‌تر از سوی طراحان خارجی طراحی شده‌اند، زیرا برای‌شان آشناتر است و این یعنی برای حوزه‌ی بزرگ فرهنگ همگانی، کار ویژه‌ای نشده است.
آیدین مهدی‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار بخش هنرهای تجسمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گفته است: در جای‌جای زندگی ما، جای خالی طراحان ایرانی حس می‌شود؛ زیرا در ایران طراحان بر فرهنگ خودشان مسلط نیستند و از آن پشتیبانی نمی‌کنند. این می‌تواند شامل فرهنگِ بازی‌های ملی، صنایع دستی، آیین‌های خوراکی یا حتا نشست و برخاست‌ها در منطقه و کشور ما باشد. این در حالی‌ست که کشورهای دیگر، به‌ویژه چین و کره‌ی جنوبی با شتاب و بی‌وقفه دارند جای خالی طراحان ما را پر می‌کنند.
او همچنین گفته: بسیاری از کشورهای جهان در این زمینه پیشرو هستند؛ اما هر کدام شیوه و روش خودشان را دارند. در این شرایط، ما نتوانسته‌ایم طراحی‌های متعلق به خودمان را تعریف کنیم؛ وگرنه ما هم پیشرو می‌بودیم. علتِ این پیشرفت نکردن هم خلأیی است که در نظام آموزشی کشور داریم.
او از همه‌ی طراحان صنعتی ایران خواسته تا برای داشتن خلاقیت و نوآوریِ هرچه بیش‌تر، وقت خود را به گردش در طبیعت اختصاص دهند و افزوده: در سراسر جهان، طراحانِ بزرگ روزی چند ساعت باغبانی می‌کنند. در ایران نیز مناطق طبیعی بی‌همتایی هست که می‌توان از آن‌ها برای الهام گرفتن و پرورش خلاقیت بهره جُست. پس برای رشد هرچه بیش‌تر طراحی صنعتی به‌تر است طراحان جای‌جای مناطق و بسترهای فرهنگِ ایران را بررسی و مطالعه کنند.
مهدی‌زاده با اشاره به این که طراحی صنعتی رشته‌ای است که به‌لحاظ ماهیتی، از خود هویت ندارد، گفته: رویداد بزرگی که می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر را برای طراحی در کشور رقم بزند، پیوند طراحی صنعتی با دانش‌های اجتماعی است، تا طراحی صنعتی را از در جا زدن برهاند. اگر هر طراح صنعتی در یکی از رشته‌های علوم انسانی مانند جامعه‌شناسی یا روان‌شناسی آمورش ببیند، مطمئن باشید شاهد رخداد‌های فرخنده‌ای در زمینه‌ی طراحی خواهیم بود.
او علوم انسانی را «دانشی فرهنگ‌ساز» دانسته و با اشاره به تأ‌ثیر فرهنگ بر فرآیند طراحی، گفته: علوم انسانی پهنه‌ای است که هنرمندان ایرانی اصولاً به آن پا نگذاشته‌اند. جامعه‌ی ایران آن‌قدر با هجمه‌ی هنرهای رسانه‌ایِ اروپایی و غربی احاطه شده است که هنرمندانش فرصت نمی‌کنند به فرهنگِ خودشان حتا نیم‌نگاهی بیندازند. اگر هنرمندان پا در این عرصه‌ها بگذارند، نه‌تنها کالایی درخور عرضه برای ایران خواهند داشت، بلکه برای عرضه به دیگر کشورها و در سطح جهانی هم کالای طراحی‌شده‌ی شایانی در دست خواهند داشت.
مهدی‌زاده در پاسخ به این پرسش که «آیا طراحی بر پایه‌ی فرهنگ ایرانی، با توجه به هجمه‌ی رسانه‌ای غرب و تأثیرات آن، با سلیقه و پسند مردم جور در‌می‌آید؟»، گفته است: رودخانه‌ای را تصور کنید که همه می‌خواهند در آن ماهی بگیرند. گاهی صدایی می‌آید که «من یک ماهی گرفتم»؛ پس منِ نوعی احساس می‌کنم که همه ماهی‌شان را گرفته‌اند و من جا مانده‌ام. اما نکته این‌جاست که هر کسی سهم خود را دارد.
وی افزوده: هر کشوری جایگاه خود را در گستره‌ی طراحی و فن‌آوریِ تولیدات پیدا کرده و ایران هم باید در این اندیشه باشد که کدام فرآورده به فرهنگ و اقلیم او نزدیک‌تر است و می‌تواند آن را به به‌ترین شکل ارائه دهد. برخلاف تصوری که همه‌ی ما در کودکی از «جنس خارجی» داشتیم، این‌گونه نیست که برای مثال هر ماشین رخت‌شویی خارجی‌ای خوب باشد، به این دلیل که فن‌آوریِ آن تحت نظر ایتالیاست یا اتومبیل فقط برای آلمان و چرخ خیاطی فقط برای ژاپن باشد.
مهدی‌زاده تصریح کرده: ما بابت تولیدات و فرآورده‌هایی که می‌توانستیم آن‌ها را به‌تر ارائه دهیم، اما به آن‌ها نپرداختیم، داریم دردمندانه رنج می‌کشیم. برای نمونه، شیشه که در سراسر جهان تنها شش کشور فن‌آوریِ آن را دارند و یکی از آن‌ها هم ایران است؛ اما ما از آن‌ها ضعیف‌تر عمل می‌کنیم. این بُعد صنعتی است، اما از بُعد هنری می‌توان به توجه نکردن به طراحی فرش و معماری یا حتا در و پنجره اشاره کرد؛ زیرا ایران تا کنون فقط مدام در حال خریدن محصولات خارجی بوده است.
این هنرمند طراح با بیان این که «ما می‌توانیم هر بُعدی از فرهنگ خود را به فرآورده و محصول تبدیل کنیم»، افزوده: اگر طراحان خودشان را در مقام مقایسه قرار دهند، قطعاً زیان‌کار خواهند شد؛ اما اگر به سوی ارائه‌ی طرح‌های بکر و کارنشده بروند که تا کنون در جهان به آن‌ها توجه نشده، پیروز خواهند شد. نمونه‌ای از این موضوع در کشور ما، اسباب‌بازی است: می‌بینیم که چین انواع اسباب‌بازی‌ها را تولید می‌کند، اما طراحانِ ما تا کنون بر پایه‌ی اسباب‌بازی‌های سنتی ایران، محصول و فرآورده‌ی تازه‌ای ارائه نکرده‌اند.
آیدین مهدی‌زاده طراحی بسته‌بندی را مثال دیگری از توجه نکردنِ طراحان ایرانی به عرصه‌های خالی‌مانده‌ی طراحی در کشور دانسته و گفته: بسته‌بندی خرما و زعفران سال‌هاست به همین شکل سنتی و قدیمی مانده، و اگرچه تا کنون طراحانِ بسیاری درباره‌ی لزوم نوآوری در آن سخن گفته‌اند، هیچ‌گاه طرح نوینی ارائه نشده است. کشورهایی مانند چین هم‌اینک حتا دارند مُهر و جانماز طراحی می‌کنند و می‌سازند و زمان چندانی نخواهد گذشت که کار دیگر از دست طراحان ایرانی بیرون خواهد رفت. پس هنگام آن است که از دیروز نگران‌تر باشیم.
برگرفته از :
www.isna.ir ویرایش و بازچینش :
گروه رسانه‌ای دیرین 
