زمین‌لرزه‌های دوگانه‌ی ورزقان در دهه‌ی پایانی مرداد ١٣٩١ رخ داد. پهنه‌ی کانونی در منطقه‌ای بیش‌تر روستایی واقع بود و موجب بی‌خانمان شدنِ بیش از ١٢هزار خانواده شد. دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی، در نوشتاری کوتاه، آموزه‌های این رخداد را برشمرده است :
هراس مردم موجب استقرار در فضای باز در شهرهای یادشده و همچنین شهر تبریز شد. بیش‌ترین شمار کشته‌های انسانی از روستاهای باجه‌باج، گوردره و دبنو و شهر ورزقان گزارش شد. پژوهشی که از سوی گروهی به سرپرستی نگارنده در پهنه‌ی زلزله‌زدگانِ ورزقان و در شهر تبریز در سال‌های ١٣٩١ تا ١٣٩٣ انجام گرفت، نشان داد که زمین‌لرزه‌ای با شدت زلزله‌ی ورزقان (که کانون آن اغلب در یک منطقه‌ی کشاورزی و روستایی قرار گرفته بود)، موجب آشفتگی و نگرانی مردم ساکن اهر، ورزقان، تبریز و هریس شد.
یکی از مسائلی که دست‌کم دو هفته پس از زمین‌لرزه‌ی ورزقان موجب آسیب روانی مداوم در منطقه بود، تداوم شایعه‌ها مبنی بر رخداد زلزله‌ی مهم‌تر بعدی در ساعات بعد بود، که البته دروغ و بی‌پایه بودنِ آن‌ها از همان زمان آشکار بود؛ اما متأسفانه آسیب بد و منفی خود را در منطقه بر جای گذاشت. همین پژوهش نشان داد که چهار سال پس از زمین‌لرزه‌ی ورزقان، آثار تخریبی اقتصادی و اجتماعی بر شهرهای پیرامون منطقه‌ی زلزله‌زده مشهود است.
کوچیدن از روستاهای منطقه‌ی زلزله‌زده به شهرهای بزرگِ پیرامون برای یافتن فرصت‌های کاری در بازدید و بررسی میدانی مرداد ١٣٩٤ نگارنده در روستاهای ورزقان آشکار بود. شوربختانه حتا تجربه‌ی چنین زمین‌لرزه‌ای بر ارتقای سطح مهارت‌های فردی و گروهی شهروندان ساکن در منطقه اثر مستقیم نگذاشت. همچنین، همین زمین‌لرزه نشان داد که بسیاری از ساختمان‌های دولتی، از جمله بیمارستان‌های هریس و اهر و فرمانداری ورزقان که همگی نوساز بوده و نزدیک به یک سال پیش از زمین‌لرزه‌ی ١٣٩١ احداث یا تکمیل شده بودند، آسیب‌های جدی دیده و از خدمت‌رسانی خارج شدند.
همچنین، ساختمان‌های در دست ساختِ مسکن مهر (به‌ویژه در هریس، در حدود ٣٠کیلومتری کانون) آسیب‌هایی جدی دیدند. از اتفاق‌های مثبتِ پس از زمین‌لرزه‌ی ورزقان، مشارکت مثبتِ نیروهای امدادرسان مردمی، نظامی و انتظامی و همکاری و هماهنگی جمعیت‌های نیکوکاری در کمک‌رسانی و همیاری برای بازسازی منطقه بود و البته مطالعات با‌ارزش و با کیفیت بالایی که پژوهشگران ایرانی در این منطقه از دید زمین‌شناسی و روی گسل زمین‌لرزه‌ای و همچنین زلزله‌شناسی، با بهره‌گیری از داده‌های ثبت‌شده در منطقه انجام دادند و تصویر نسبتاً واضحی از وضعیت لرزه‌خیزیِ منطقه (به‌ویژه شهر تبریز) فراهم آمد.
تبریز شهری است که اکنون در هر روز نزدیک به دومیلیون تن در آن حاضرند و حدود ٤٠٠هزار تن از این جمعیت در پهنه و حریم گسل شمال تبریز زندگی می‌کنند.
|
|
