 
پس از آشنایی با استاد ایرج افشار، این شوق شدت بیشتری یافت و می‌توان ادعا کرد که هیچ جایی در ایران نیست که این دو بزرگ ایران‌شناسی، با پای پیاده به آن نرفته باشند. در برخی از این سفرها استادانی مانند استاد زریاب‌خویی، دکتر مصطفی مغربی و دکتر عبدالرحمن عمادی همراهشان بودند؛ اما غالبا این افشار و ستوده بودند که پا در جاده‌های شناخته‌شده و رسمی نمی‌گذاشتند و در راه‌های خاکی تاریخی و باستانی طی طریق می‌کردند.
استاد ستوده در بخش دیگری از زندگی خود به خاطر کیفیت مطالعاتش از یک سو و اینکه «نور» زادگاه مادری‌اش بود به این بخش از ایران علاقه‌ای ویژه پیدا کرد و پای پیاده راهی سفری از آستارا تا استارآباد امروزی (گرگان) شد. در این راه طولانی که ٤٠ سال زمان برد، هزاران عکس گرفت، از آثار و بناهای تاریخی و طبیعی دیدن کرد و با سختی‌های فراوان، حاصلی را که ره‌توشه کرده بود، در کتابی به همین نام در اختیار نسل‌های بعد قرار داد. گاه که زبان به بیان سختی‌های این سفر می‌گشود، از سقوط خود از کوه به خاطر خواندن کتیبه‌ای می‌گفت یا از مراجعه مجدد به یک مکان دورافتاده به خاطر دوباره‌نویسی یادداشت‌هایش.
ما ایران‌شناسی را از دست دادیم که هر صفحه از آثارش، حاصل مکاشفات و مشاهدات عینی خودش بود؛ مردی که تا آخرین ماه‌های عمر طولانی‌اش دست از نوشتن و خواندن برنداشت و هرگز تسلیم وسوسه زندگی در شهر نشد. از افتخاراتش بود که روغن نباتی نخورده است، به سوسیس و کالباس لب نزده و کارش مانند نیاکانش کشاورزی بوده و مکان زندگی‌اش، جایی در ییلاق و قشلاق متوالی میان چالوس و کوشکک لورا در گچسر.
به‌ندرت به شهر مراجعه می‌کرد و به کار اطبا بی‌اعتنا بود. از ره‌آوردهای زندگی‌اش با مردم آموخته بود که چطور فارغ از مصرف قرص و دارو، خود را معالجه کند و یکی از بهترین و مهم‌ترین کوه‌نوردان ایران به شمار می‌رفت. در نوجوانی از تهران تا اردبیل را ١٧روزه رفته بود و منطقه گسترده رشته‌کوه‌های البرز را به‌خوبی می‌شناخت و در اثر گران‌سنگ «البرزنامه» تمام کوه‌های این منطقه را براساس مشاهدات خود بررسی کرده بود. حال که او در میان ما نیست، آثارش، از مهم‌ترین منابع و مراجع هرکسی است که بخواهد درباره تاریخ و جغرافیای تاریخی ایران دست به کار مطالعه شود. مجله بخارا چندی‌پیش به مناسبت صدمین سال تولد او، شبی از شب‌های بخارا را به او اختصاص داده بود و نودوسومین شماره بخارا نیز به مرور کارنامه حرفه‌ای این استاد ایران‌شناسی اختصاص داشت. یادش گرامی.نوشته‌ی علی دهباشیبرگرفته ار روزنامه‌ی «شرق» بیست‌ودوم فروردین ۱۳۹۵ ـ صفحه‌ی ۲۰
|
|
